Çırpınırdın Karadeniz > Bakıp Türk’ün bayrağına
Ah ölmeden bir görseydim > Düşebilsem toprağına
Sırmalar sarsam koluna > İniciler dizsem yoluna
Fırtınalar dursun yana > Yol ver Türk’ün bayrağına
Kafkaslardan aşacağız > Türklüğe şan katacağız
Türk'ün şanlı bayrağını > Turan ele asacağız
Azerbaycan bayrağını > Karabağ’da asacağız.
***
Bu şiir 1914'de Osmanlı Devleti'nin I. Dünya Savaşı'na girmesini heyecanla takip eden Azerbaycan’lı şair Ahmet Cevat Hacıbeyli tarafından yazıldı.
Şiir, Nuri Paşa'nın kumandasında Osmanlı askerlerinin Azerbaycan Türklerini, Ermeni ve Rus soykırımından kurtarmak için yaptığı fedakârlığa atfen Gence'de bestelenmiştir
Azerbaycan’lı şair Ahmet Cevad'ın bu şiiri, bugün Türk topraklarında popüler olmuş şiirlerdendir.
Ahmet Cevat, Ermeni mezalimine uğrayan Kars, Ardahan ve Oltu'ya ‘Bakü Müslüman Cemiyeti Hayriyesi’ adlı kuruluş kanalıyla gelmiş ve buradaki insanlara yardım etmiştir.
*
Evet, Harbiye Nazırı Enver Paşa’nın kardeşi olan Nuri Paşa, Azerbaycan'ın başkenti Bakü'yü, kurtarışının 104.yılında Azerbaycanlılar tarafından saygı ve minnetle anılıyor
*
Ağabeyi Enver Paşa'nın talimatıyla henüz 28 yaşındayken, 12 bin kişilik ordunun başına geçen ve kısa zamanda başta Bakü olmak üzere Azerbaycan'ın çeşitli bölgelerini düşman işgalinden kurtaran Nuri Paşa (Killigil) tüm Azerbaycanlıların gönlünde taht kurdu.
1890'da Manastır'da doğan Nuri Bey, ilkokul ve lise eğitimini burada tamamladıktan sonra, 1909'da Manastır Harbiyesinden üsteğmen olarak mezun oldu. Balkanlar'da çeşitli bölgelerde görev yapan Nuri Bey,Mustafa Kemal’le 1911'de Trablusgarp Savaşı'na katıldı.
*
Güzergahındaki Göyçay, Salyan, Ağsu ve Kürdemir'i de Bolşevik birlikleri ve Ermeni çetelerinden temizleyen Kafkas İslam Ordusu, 15 Eylül 1918'de Bakü'yü kurtardı. Kafkas İslam Ordusu, Bakü'nün kurtuluşu için bin 130 şehit verdi.
Nuri Paşa, Azerbaycan'da gittiği her yerde saygı ve hürmetle karşılandı. Azerbaycanlılar, kurtarıcıları olan ordunun kumandanını evlerinde misafir etmek için birbirleriyle yarıştı.
NURİ PAŞA’YA NE OLDU
Mondros Mütarakesinden sonra İngilizler tarafından tutuklanan Nuri Paşa, yargılanmaya götürülürken 8 Ağustos 1919'da Kafkasyalıların yardımla kaçmayı başardı.
Bir süre yurt dışında kalan Paşa,yurda dönüşünde önce çinicilikle uğraşmış, sonra ilk milli silah sanayimizin kuruluşuna önayak olmuştur.
Sütlüce'de bulunan bir fabrikayı satın alarak ordu için silah ve cephane üreten Nuri Paşa, ‘Nuri tabancası’ adını verdiği Türkiye'nin ilk 9 milimetrelik silahının seri imalatını ve silah-mühimmat-bomba üretimini gerçekleştirdi.
Nuri Paşa, Sütlüce'deki fabrikasında 2 Mart 1949'da meydana gelen büyük patlamada can verdi.
Patlama kimileri tarafından kaza olarak nitelendirilirken; kimilerince de istihbarat örgütlerinin suikastı olarak tarihteki yerini aldı ve failleri geçen zaman içinde bulunamadı.
Tıpkı 1925’te Kayseri ile Eskişehir’de kurulan ve 400 civarında uçak üreten fabrikaların üretimine 1950’de ‘siz tarım ülkesisiniz, sanayii sizin neyinize’ diyerek, dış güçlerin oyunuyla son verilmesi gibi…
Ama Milli bir hükümetin kurulmasında Nuri Paşa’nın Bakü Fethi önemlidir.
Ruhu şad olsun…
*
Mehmet Emen Resulzade’nin öncü olduğu Bağımsızlık Günü , Millî Şu’ra hükümeti, tarihi de 28 Mayıs’tır.
Ayrı bir gündür.
Atatürk Üniversitesi büyük bir vefa örneği gösterip, bu günü şölen havasında kutlamıştır.
Teşekkürler…